Przymierzanie osobowości – o dojrzewaniu, które potrafi zaskoczyć
Ewa Bławat
Ta metafora jest bardzo obrazowa i świetnie oddaje to, co dzieje się z naszymi nastolatkami. Okres dojrzewania to czas eksperymentów społecznych, poszukiwań i przymierzania różnych osobowości. Nastolatkowie w ciągu tych kilku burzliwych lat potrafią zmienić się nie do poznania – czasem nawet kilkadziesiąt razy.
Księżniczka, która do niedawna nie rozstawała się z różem, nagle zamienia się w Emo i wyrzuca wszystkie swoje pastelowe ubrania. Cichy, miły chłopiec zaczyna słuchać rapu, jeździć na deskorolce, a jego spodnie przestają zakrywać majtki. Ktoś inny odkrywa w sobie buntownika z kolorowymi włosami i kolczykami w najróżniejszych miejscach. Jeszcze inna, nieśmiała dotąd dziewczynka, zaczyna przypominać supermodelkę i eksperymentuje z modą, makijażem, tworzy filmiki na TikToku.
Brzmi znajomo? Co wtedy robisz? Panikujesz, krzyczysz, tłumaczysz, a może moralizujesz i szantażujesz?
Przypomnij sobie
Zatrzymaj się na chwilę i przypomnij sobie swoje dojrzewanie. Kim wtedy byłaś? Ile miałaś twarzy, masek, ról? Czy jesteś dziś tą samą osobą, którą byłaś w wieku 12, 16 czy 19 lat? Przymierzanie osobowości to całkowicie naturalny i potrzebny proces. Im więcej ich „przymierzymy” w wieku dorastania, tym dojrzalszym, mądrzejszym i bardziej świadomym dorosłym się stajemy.
Ale co się dzieje, gdy dziecku nie pozwalamy na te poszukiwania? Czuje się nierozumiane i odrzucone. Krytyka i wyśmiewanie jego wyglądu czy stylu odbierają mu poczucie wartości i pewność siebie. Pojawia się lęk przed wykluczeniem, a z czasem – dystans wobec rodzica. Tracisz kontakt z dzieckiem, a o prawdziwej relacji możesz zapomnieć.
Zamiast krytykować – wspieraj
Co robić w takiej sytuacji?
Przede wszystkim nie krytykuj i nie wyśmiewaj.
Nie komentuj: „Kolczyk jest okropny!”, „Masz włosy jak bezdomny!”, „Wyglądasz strasznie!”.
Nie panikuj, to minie.
Dziecko nie zostanie takie na zawsze. Zamiast tego okaż wsparcie i zrozumienie. Opowiedz, jakie przemiany sam przechodziłeś jako nastolatek. Nie wygłaszaj kazań – one i tak nie zadziałają. Po trzech zdaniach nastolatek „wyciszy cię” jak radio.
Nie zakazuj – rozmawiaj i słuchaj
Surowe zakazy i nakazy prowadzą do tego, że nastolatek zaczyna prowadzić podwójne życie. W domu – aniołek, a poza nim – ktoś zupełnie inny. Zakazy nie uczą odpowiedzialności, lecz budują mur i chęć ucieczki z domu. Z czasem mogą nawet wpłynąć na kształtowanie się zaburzonej tożsamości w dorosłym życiu. Dlatego najważniejsze, co możesz zrobić, to rozmawiać i słuchać. Zachęcaj dziecko, by opowiadało o tym, co przeżywa i co daje mu ta „nowa osobowość”. Zadawaj pytania i z ciekawością słuchaj odpowiedzi. Posłuchajcie razem muzyki, zagrajcie w grę, obejrzyjcie serial albo przeczytajcie komiks, którym właśnie się zachwyca. Nie chodzi o to, byś polubił to, co twoje dziecko... chodzi o zainteresowanie i akceptację. Zauważ, że kiedy słuchasz koleżanki, która opowiada o swoim nowym hobby, nie oceniasz jej. Przyjmujesz to do wiadomości, wspierasz ją, a czasem nawet kibicujesz zmianom. Zrób to samo wobec swojego nastolatka.
Po prostu – słuchaj.
Pracownia Rozwoju i Wsparcia
Osiedle Witosa 32
83-200 Nowa Wieś Rzeczna
Starogard Gdański
tel. 691 953 200
Osiedle Witosa 32
83-200 Nowa Wieś Rzeczna
Starogard Gdański
Toni Lenart 2024